Nuevo artículo en veredes.
Contan que a Jørn Utzon gustáballe exclamar
“Nada ata África”,
mentres observaba o mar desde o alto dos cantís onde se sitúa a súa primeira casa en Can Lis, Mallorca. Talvez sexa esta expresión a mellor forma de describir a paisaxe no que se sitúa a casa, xa que aínda que aqueles que a visitaron saben que se chega á casa cruzando o pequeno barrio residencial de Porto Petro, o contexto da casa é o cantil e o mar, ademais do tempo.
Un tempo ancestral, primitivo, case primigenio, un tempo contraditoriamente atemporal. Utzon utilizou os materiais do lugar, bloques pétreos extraídos das canteiras próximas, vigas e dinteles de formigón armado e baldosas de arxila acompañando as laxas de pedra do chan. Á fin e ao cabo utilizou materiais comprados nos almacéns de construción locais, pero que nas mans do mestre convertéronse en arquitectura.
O seu proxecto é nesa dobre vertente unha síntese do lugar, dun lugar amplo que engloba a paisaxe, a artesanía, os materiais e a cultura do mediterráneo. A casa parece a dun pastor da Grecia clásica e ao mesmo tempo é un templo cretense, unha ruína descuberta nun xacemento e unha atalaia para ver o horizonte. É todas esas cousas e ningunha delas.
Pero si é unha máquina para ver o Mediterráneo, que xoga coa luz do mar que queda atrapada nas ranuras que a serra abriu nas pedras ao ser cortadas e que Utzon non deixou aos albaneis lijar para manter esa honestidade da antigüidade.
É unha decisión que pode achegarse á tomada por Álvaro Siza no auditorio de Llinás do Vallés, onde os seus os ladrillos foron colocados ao revés mostrando o seu reverso, co código de fabricación e as marcas da extrusionadora.
A textura gaña á abstracción industrial, remarcando o vivo do material e o seu proceso de fabricación, a pesar das máquinas, próximo ao adobe primitivo. E é por esa naturalidade polo que a casa de Utzon é a un mesmo tempo antiga e moderna, atemporal, como o é o mediterráneo e a propia África.
Íñigo García Odiaga. Arquitecto
San Sebastián. Febreiro 2016